چیستی فرایند روشنفکری در قاره آفریقا

چیستی فرایند روشنفکری در قاره آفریقا 

موتور محرکه و موثر در فرایند روشنفکری افریقا مبارزه با استعمار و باز پس گرفتن اقتدار بومی بوده و در این راه  افزایش دانش و مهارت سیاسی و اجتماعی  اصالت و موضوعیت داشته است.رهایی از استعمار و یوغ دولت های غربی برای آفریقایی ها تقریبا همراه و همصدا با تلاش های روشنفکری بوده  است.  روشنفکران  آفریقایی  با تلاش ضد برده داری ، سیاه گرایی و هویت آفریقایی چهار چوب اصلی فلسفه اجتماعی و فرهنگی  مبارزه با استعمار و بیدادگری را  مشخص کرده و مردم را حول آن اهداف و آرمانها بسیج می کردند. طرح کنیاتا مبنی  بر بازگشت به خویشتن و سخنرانی  جومو کنیاتا در لندن در سال 1932 در مورد زندگی قبیله کیکویو با عنوان بازگشت به کوه کنیا  ، ( جومو کنیاتا ، 2015 ، ص xx      ) ، وسیاه گرایی سنگور  ( سیلویا واشینگتون  با ، 2015، ص8)  از این موارد است. پیرامون چیستی و چگونگی پیدایش  فرایند روشنفکری در قاره آفریقا  و تطورات آن بسیار گفتگو شده  زیرا روشنفکری  به دلیل تاثیرات مثبت و منفی آن ،از امور متناقض نما و ابهام بر انگیز و مورد توجه اندیشمندان بومی و غربی بوده است . (کریری ،    ،  ص91)

  البته برخی از متنفذین  قبیله ای و  قهرمانان ملی نا آشنا با تحولات جهانی و منطقه ای نیز به دلیل ناخرسندی مردم از  رویکرد استعماری مردم را بر علیه آنها بسیج کرده و مدت زمانی در مقابله با استعمار مبارزه کرده و بی مهابا بر استعمار گران و ایادی آنها تاختند که از ان جمله به بای بوره  از قبیله تمنی  در سیرالئون (مایکل کرادر ،2013 ،ص 49)،مائو مائو در شرق و جنبش آلیس لن شینا در 1964 در زامبیا می توان اشاره کرد .(برایان موریس ، ص174) از اینرو  باید گفت  که به دلیل ترکیب و شکل بندی تلاش های آفریقایی ها در مبارزه با استعمار و دفع سلطه آنها  در آن قاره نمی توان  از غیر روشنفکر سخن گفت زیرا همه مردم در تلاش های ضد استعماری و توسعه طلبانه نقش داشتند.(آبهبه زکه یه ، موریس یامبه ،ص28)

در روند پیشرفت و توسعه قاره آفریقا  ، روشنفکری  مسئولانه در قلمرو ملی گرایی و استقلال سیر خود را ادامه داده  و با اعلام همبستگی با مردم و فرهنگ و تمدن آفریقایی  از آرمانها و آرزوهای  مردم حمایت و پشتیبانی کرد.  از انجا که فرایند روشنفکری با دانشگاه  و تخصص علمی رابطه داشته و نهادهای علمی و آموزش عالی در  این امر سهیم هستند تلقی عموم این است که روشنفکران باید دانشگاه دیده و متخصص در یک رشته علمی بوده و برای مشکلات جامعه راه حل ارائه دهند. در دانشگاه های آفریقایی الزاما  همه دانشجویان و اعضاء علمی   رویکرد و آگاهی  سیاسی ندارند  اما  چون دانشگاه پیشاهنگ تلاش های سیاسی  دولت ستیز است بطور سنتی سنگر و مرکز روشنفکری قلمداد می گردد( پیر وان درن برق، 1973 ، ص59)  از اینرو  بسیاری دانشگاه و تحصیلکرده ها را روشنفکر و تا حدودی مبارز تلقی می کنند.  البته این که  دولت های آفریقایی بیش از آموزش برای توسعه زندان ها هزینه می کنند. (مولفی  ک آسانته ، 1996 ، ص786) نیز نشان از صدق آن گزاره و ادعا دارد.

روشنفکران آفریقایی از مشاهده ظلم و بیداد استعماری رنجیده خاطر و ملول بوده و برای رفع آن بلیه برنامه ریزی و فداکاری کردند. گفتنی است که بهره برداری استعمار از امکانات ، مزارع و معادن افریقا بسیار زیاد و بیرحمانه بوده  وتبعیض آمیز بود. از اینرو چون  مردم بومی از تحولات و پیشرفت های اقتصادی ناشی از مدرنیته سهم ناچیزی داشتند( لویس گان ، 1975 ، ص 719)  از این موضوع  ناخرسند بوده و به رویارویی با استعمار گران پرداختند.